۱۴ درصد از سوالات کنکور ریاضی ۱۴۰۰ خارج از کتاب طراحی شدند
تاریخ انتشار: ۳۱ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۸۱۱۱۵۹
به گزارش گروه دانشگاه ایسکانیوز از مرکز پژوهش‌های مجلس، این مرکز در گزارشی بر ضرورت نظارت سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی بر طراحی سوال های کنکور سراسری تاکید کرده است.
این مرکز در گزارشی به این موضوع پرداخته و یادآور شده است: یکی از مسائلی که هرساله داوطلبان آزمونهای سراسری ورود به دانشگاه‌ها و سایر مؤسسه‌های آموزشی و پژوهشی مطرح می‌کنند شبهه طراحی سوال های آزمون سراسری خارج از محتوای کتب درسی است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این موضوع موجب نارضایتی و دل نگرانی‌های داوطلبان آزمون و خانواده‌های آنان را فراهم و بازتاب‌های گسترده‌ای در جامعه پیدا می‌کند.
سازمان سنجش آموزش کشور همواره بر این نکته تأکید داشته است که سوال ها از محتوای کتب درسی آموزش و پرورش طراحی شده اند و داوطلبان در صورت درک عمیق مطالب درسی به پاسخگویی به سوال ها قادرند.
طرف دیگر این ماجرا وزارتخانه آموزش و پرورش است که ادعای داوطلبان را مبنی بر اینکه برخی از سوال ها خارج از محتوای کتب درسی طراحی شده اند تأیید می‌کند.
این در حالی است که بین «سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی» به عنوان متولی کتابهای درسی رسمی و «سازمان سنجش آموزش کشور» مذاکرات و توافقاتی درخصوص تعیین و
معرفی منابع آزمون وجود داشته است.
مهمترین سند در این خصوص «قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور» است که به روشنی تکلیف مجریان و داوطلبان را روشن کرده و صراحتاً در بندهای «ب» و «پ» ماده (۱) منابع آزمون سراسری در هر دو بخش عمومی و اختصاصی را از میان دروس تخصصی و عمومی رشته‌های تحصیلی در سه سال آخر دوره متوسطه تعیین کرده است که سازمان سنجش آموزش کشور برگزار می‌کند.
در ماده (۲) قانون تشکیل «سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی» (سازمان پژوهش و نوسازی آموزشی) وظیفه تألیف و تدوین و انتشار کتب و نشریات آموزشی و کمک آموزشی برعهده این سازمان گذاشته شده است.
آخرین سند در این خصوص، مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی با عنوان «سیاستها و ضوابط ساماندهی سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی» در تاریخ ۱۵ تیر ۱۴۰۰ است. براساس بند «۲» ماده (۱) این مصوبه منابع آزمون اختصاصی از میان دروس تخصصی رشته‌های تحصیلی در سه سال آخر دوره دوم متوسطه در هر یک از گروه‌های آزمایشی و براساس کتابهای درسی وزارت آموزش و پرورش است.
اکنون با وجود تعیین منابع آزمون و مرجع تهیه و تدوین منابع آزمون در قوانین و مصوبات مربوطه راه حل رفع چالش فوق یعنی اختلاف بین سازمان سنجش آموزش کشور با داوطلبان و وزارت آموزش و پرورش چیست؟
ب) برخی شواهد درخصوص انحرافات سوال های کنکورباید اذعان داشت میان سازمان سنجش آموزش کشور و «سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی» هماهنگی درخصوص منابع آزمون و حذفیات کتابهای درسی و نظارت بر سوال ها وجود دارد.
همچنین، هرساله پس از برگزاری آزمون سراسری «سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی» سوال های کنکور سراسری در دروس مختلف را بررسی می‌کند و فهرست سوال هایی را که از نظر این سازمان خارج از منابع و کتابهای درسی رسمی است به سازمان سنجش اعلام می‌کند.
سازمان سنجش نیز گزارش‌های «سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی» را در کمیته تخصصی طراحان سوال بررسی می‌کند و پاسخ خود را برای آنها ارسال می‌کند. اما، نکته مهم این است که نظرات و پیشنهادهای سازمان پژوهش و برنامه ریزی ضمانت اجرایی لازم را ندارد و سازمان سنجش در قانون یا توسط «شورای سنجش و پذیرش» ملزم به اعمال آنها نشده است.
«سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی» نیز اذعان می‌کند به درخواست‌ها و توصیه‌های این سازمان در طراحی سوال ها عمل نشده است.
«سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی» انطباق سوال های کنکور با کتابهای درسی را از دو منظر مفهومی و رویکردی مورد بررسی قرار داده است.
براساس گزارش این سازمان «متأسفانه در سال ۱۴۰۰ نه تنها به لحاظ رویکردی بلکه از منظر مفهومی نیز پایبندی به مفاهیم کتاب درسی غیرقابل قبول بود، تا آنجا که حتی از مفاهیمی که در کتابهای درسی وجود نداشت، سوال طرح شده بود و متأسفانه تعداد سوال ها دارای ایراد، بسیار بیشتر از انتظار بوده است».
طراحی سوال های اشتباه، خارج از کتاب درسی، خارج از اهداف کتاب درسی، با سطح دشواری بالا یا دارای محاسبات زیاد ازجمله ایرادهای سوال های آزمون سراسری است.
برای مثال در جدول ایرادها و تحلیل اصلی سوال های ریاضی آزمون سراسری سال ۱۴۰۰ در رشته ریاضی مطابق بررسی‌های «سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی» آمده است. همانطور که در این جدول مشاهده می‌شود بزرگترین ایراد مشاهده شده این است که ۲۴ درصد سوال ها از اهداف کتاب درسی انحراف داشته اند.
جدول تحلیل سوال های ریاضی آزمون سراسری سال ۱۴۰۰ در رشته ریاضی| خارج از کتاب درسی | خارج از اهداف کتاب درسی | سوال اشتباه | خارج از کتاب و بدون گزینه صحیح | منطبق با کتاب درسی (دشوار یا بسیار دشوار) | منطبق با کتاب درسی (دارای محاسبات زیاد) | منطبق با کتاب درسی (متوسط) | |
| تعداد | ۸ | ۱۳ | ۱ | ۱ | ۷ | ۹ | ۱۶ |
| درصد | ۱۴ درصد | ۲۴ درصد | ۲ درصد | ۲ درصد | ۱۳ درصد | ۱۶ درصد | ۲۹ درصد |
مأخذ: نامه شماره ۲۴۶۶ مورخ ۳ خرداد ۱۴۰۱ سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی.
نادیده گرفته شدن اهداف آموزشی و تربیتی کتابهای درسی و توجه به اهداف فرعی و تقویت مهارت‌های پاسخ‌دهی به سوال ها (مهارت تست‌زنی) قطعاً تحقق اهداف تربیتی و تحصیلی دوره‌های تحصیلی مصوب شورای عالی آموزش و پرورش و تحقق ساحت‌های تربیتی شش‌گانه مذکور در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را با چالش جدی مواجه خواهد کرد.
یکی از ایرادهای کلی آزمون سراسری حافظه محوری سوال هاست. برای مثال طبق تحلیله ای «سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی» داشتن حافظه قوی عامل کلیدی در تشخیص درستی یا نادرستی گزینه‌ها و کسب نمره در درس زیست شناسی آزمون سراسری سال ۱۴۰۰ بوده است.
حافظه محور بودن سوال های ضمن تضعیف فرایندگیری و دور کردن مدارس از اهداف تعلیم و تربیت، موجب خواهد شد فارغ التحصیلان دانشگاهی که از طریق چنین آزمونی وارد دانشگاه می‌شوند از کیفیت خوبی برخوردار نباشند که درخصوص رشته‌های مرتبط با سلامت وضعیت حساس‌تر است و ممکن است به سلامت جامعه لطمه وارد شود.
البته ایرادهای سوال ها به همینجا ختم نمی‌شود و ایرادهایی نظیر عدم تطابق زمان پاسخگویی با سطح دشواری یا پیچیدگی سوال ها، عدم برخی واژه‌های مورد استفاده در آزمون، در کتابهای درسی و غیره بوده است.
ج) اهمیت طراحی سوال های آزمون سراسری از محتوای کتب درسی مصوب آموزش و پرورشهرکدام از ایرادهای سوال های آزمون سراسری دارای تبعاتی است که برای کاهش این تبعات لازم است سوال های آزمون با دقت بیشتری و با توجه به اهداف و رویکردهای کتابهای درسی و نظام آموزش عمومی کشور طراحی شوند.
همچنین، براساس فصل کلیات سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، ساحت‌های مندرج در فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران عبارتند از: تعلیم و تربیت اعتقادی، اجتماعی و سیاسی، زیستی و بدنی، زیباشناختی، اقتصادی و علمی.
این ساحت‌ها باید به صورت متوازن در برنامه درسی ملی و محتوای درسی مورد توجه قرار گیرند. سوای اینکه محتوای درسی تا چه اندازه این توازن را رعایت کرده باشد، آزمون سراسری به مثابه یک عامل مهم نقش بسیار پررنگی در تهی شدن تربیت متوازن دانش آموزان از برخی ساحت‌های مهم عبادی، اعتقادی، اجتماعی و سیاسی دارد و با گزینش بخشی از کتاب‌ها، تأکید بر مفاهیم فرعی، انحراف از اهداف کتابهای درسی و تکیه بر سطح حافظه محوری محتوای درسی سبب شده است تا در عمل تربیت متوازن مورد نظر سند تحول بنیادین تحقق نیابد.
از سوی دیگر طرح سوال های آزمون سراسری خارج از چارچوب محتوا و اهداف کتابهای درسی رسمی سبب سوق دادن دانش آموزان به سمت کتابهای کمک درسی می‌شود و پیامد این امر رونق بازار کتابهای کمک درسی و دور شدن دانش آموزان از اهداف نظام تعلیم و تربیت به دلیل غفلت از محتوای درسی رسمی و مصوب است.
بنابراین، باید فاصله میان محتوای ارزیابی آزمون سراسری با اهداف تعلیم و تربیت و رویکرد کتابهای تألیف شده کاهش یابد.
برخی پژوهش‌های انجام شده در کشور کاستی‌های سوال های کنکور را تأیید می‌کند. نتایج یک تحقیق «نشان داد که کنکور بر شیوه مطالعه و یادگیری، محتوای مطالعه، انگیزه و اهداف مطالعه و یادگیری، نگرش دانش آموز به کنکور، سلامت جسمانی و روانی و تفریحات و تعاملات آنان تأثیرگذار بود».
یافته‌های پژوهش دیگری در سال ۱۳۹۱ «نشان داد که جاذبه و دغدغه کنکور مهمترین نگرانی والدین، دانش آموزان، دبیران و مدیران دبیرستان‌ها است که این نگرانی موجب مغفول ماندن هدف‌های دیگر آموزش متوسطه شده است. براساس نتایج پژوهش پیشنهاد شده است که نخست آموزش متوسطه همه قابلیت‌ها و هدف‌های مغفول را باهم و در کنار هم مورد توجه قرار دهد و دوم آموزش عالی با همکاری آموزش و پرورش برای پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها شیوه‌ای را طراحی کند که بتواند همه این قابلیت‌ها را به منزله معیار پذیرش مورد توجه قرار دهد.»
نتایج پژوهش دیگری در سال ۱۳۹۱ نشان می‌دهد، «آزمون سراسری بر تمامی جنبه‌های فرایند تدریس - یادگیری، به ویژه تضاد سبکی موجود در کلاس درس و کاهش مهارت یادگیری مفید دانش آموزان، تأثیرگذار بوده است».
نتایج پژوهش دیگری نشان داد که آزمون سراسری بر ترجیحات و آموزش و تدریس معلمان، انگیزه دانش آموزان برای یادگیری، هدفگذاری و نگرش معلمان، نحوه ارزشیابی آنان، و نگرش آنان به کلاس‌های کنکوری تأثیرات معناداری دارد.
د) لزوم تعیین یک نهاد متخصص در زمینه کتابهای درسی برای نظارت بر طراحی سوال های آزمون سراسری و حفظ کیفیت و رسالت آموزش عمومی طبق قانون«قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور» وظیفه نظارت بر نحوه سنجش علمی و پذیرش دانشجو را برعهده «شورای سنجش و پذیرش دانشجو» نهاده است.
در بند «ج» ماده (۲) قانون مذکور یکی از وظایف این شورا «بررسی، ارزشیابی و تأیید گزارش سازمان سنجش آموزش کشور در مورد کیفیت و رعایت مقررات قانونی آزمون سراسری حداکثر چهار ماه پس از اعلام نتایج نهایی و ارسال گزارش آن به شورای عالی انقلاب فرهنگی و کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس» عنوان شده است.
اما سوال اینجاست آیا این شورا توانایی و تخصص لازم برای تشخیص سوال های خارج از محتوای کتب درسی را دارد؟
روشن است که با وجود اینکه شورای فوق صلاحیت قانونی و ابزارهای لازم برای انجام چنین مأموریتی را دارد اما تاکنون مصوبه و اقدامی از طرف شورا در این راستا مشاهده نشده است. لذا بهتر است شورا در این خصوص تکلیف را روشن کند و از طریق یک نهاد تخصصی بازوی نظارتی لازم برای این مهم را فراهم آورد.
براساس سند تحول بنیادین و برنامه درسی ملی، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی متولی برنامه درسی و محتوای درسی است. قانون تشکیل سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی نیز نقش نظارت و تنظیم گری بر محتوای درسی را برعهده این سازمان گذاشته است.
بنابراین ضرورت انسجام و وحدت رویه در فرایند یاددهی - یادگیری و ارزشیابی و با توجه به نقش تخصصی که «سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی» در تولید محتوای کتب درسی دارد و با توجه به اینکه آزمون سراسری به دلیل نوع گزینش محتوای درسی، پیامدهایی بر نظام تعلیم و تربیت می‌گذارد، ضروری است که «سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی» به عنوان نهاد
تنظیم‌گر و ناظر در محتوای آزمون سراسری تعیین شود.
همانطور که در گزارش آمده است، طراحی سوال های آزمون سراسری خارج از محتوای کتب درسی مصوب موجب کم ارزش شدن محتوای کتاب‌ها، دور شدن مدارس از اهداف آموزشی و تربیتی، بی انگیزگی دانش آموزان در توجه به کتابهای درسی و جایگزین شدن کتابهای کمک درسی و غیره می‌شود.
همچنین، اگرچه سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی براساس سند تحول و برنامه درسی ملی و نیز قانون تشکیل این سازمان، متولی اصلی برنامه درسی و نظارت بر آن است اما نظرات و پیشنهادهای این سازمان درخصوص سوال های آزمون سراسری فاقد ضمانت اجرایی لازم است و سازمان سنجش ملزم به رعایت آنها نیست.
از این رو پیشنهاد می‌شود متن ذیل به عنوان یک تبصره به ماده (۵) قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور» مصوب ۱۳۹۲ الحاق شود:
عنوان طرح: طرح الحاق یک تبصره به ماده (۵) قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور» مصوب ۱۳۹۲
ماده واحده:
متن زیر به عنوان تبصره «۶» به ماده (۵) قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور» مصوب ۱۳۹۲ الحاق می‌شود:
«تبصره «۶» سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی به عنوان مرجع تطبیق و تشخیص سوالات موضوع این آزمون با برنامه درسی ملی و محتوای کتب درسی، تعیین می‌شود. سازمان سنجش آموزش کشور مکلف است در طراحی سوالات نظرات و پیشنهادات این سازمان را اعمال کند.
همچنین، سازمان مکلف است پس از برگزاری آزمون نسبت به حذف سوالات دارای اشکال به تشخیص «سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی» و اعمال تأثیر مثبت آنها اقدام کند. سوالات دارای اشکال ظرف مدت حداکثر ۱۰ روز پس از برگزاری آزمون توسط سازمان به صورت عمومی منتشر می‌شود.»
انتهای پیام/
منبع: ایسکانیوز
کلیدواژه: مجلس شورای اسلامی قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور سازمان سنجش آموزش کشور سازمان پژوهش و برنامه آزمون سراسری سند تحول بنیادین برنامه درسی ملی کتاب های درسی تعلیم و تربیت آموزش و پرورش اهداف کتاب خارج از کتاب منابع آزمون محتوای درسی دانش آموزان درسی رسمی کتاب درسی سال ۱۴۰۰ ساحت ها کتاب ها درصد ۲
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iscanews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسکانیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۸۱۱۱۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سبک بازی‌محور؛ افقی نو در حوزه آموزش دانش‌آموزان
بازی در دوران کودکی و نوجوانی با توجه به داشتن رابطه مستقیم با رشد مطلوب و همه جانبه امری بسیار مهم تلقی می‌شود، به همین سبب با گسترش روزافزون رسانه‌ها و پیشرفت تکنولوژی، روش‌های نوین آموزش مطرح است و معلمان و فعالان تربیتی برای دست یافتن به نتایج بهتر در تدریس درصدد اجرایی کردن این روش‌ها هستند.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، بازی در دوران کودکی و نوجوانی با توجه به داشتن رابطه مستقیم با رشد مطلوب و همه جانبه امری بسیار مهم تلقی می‌شود و بر رشد مناسب فرزندان در آینده تأثیرگذار خواهد بود، به همین سبب در سال‌های گسترش روزافزون رسانه‌ها و پیشرفت چشمگیر تکنولوژی، سبک‌های جدید آموزشی به‌نام روش‌های نوین آموزش مطرح شده است که معلمان و فعالان تربیتی درصدد اجرایی کردن این روش‌ها در مدارس هستند.
بعد از دوران شیوع کرونا، دانش‌آموزان بیشتر اوقات فراغت خود را صرف تماشای تلویزیون، بازی‌های رایانه‌ای و موبایلی می‌کنند و دچار فقدان تحرک و فعالیت‌های فیزیکی مناسب در جهت رشد کامل و آموزش مناسب خود هستند که این امر باعث می‌شود سلامت، رشد و روند تحصیل دانش‌آموزان به طور جدی به خطر افتد.
کم‌تحرکی، دانش‌آموزان را دچار چاقی، بیماری‌های فشار خون، دیابت نوع دوم، نامنظمی هورمون رشد، مشکلات تنفسی و استخوانی می‌کند و هر یک از این بیماری‌های جسمی، مشکلات روحی و روانی را نیز به همراه خواهد داشت و حتی منجر به ایجاد اختلال در روابط اجتماعی صحیح، نداشتن اعتماد به نفس و عزت نفس در سنین بالاتر خواهد شد.
اختصاص دادن زمان بیش از حد به استفاده از رسانه‌ها علاوه بر مشکلات جسمی و روحی که به دنبال دارد، می‌تواند ضربه سنگین و جبران‌ناپذیری به فرایند یادگیری و تحصیل دانش‌آموزان وارد کند، به گونه‌ای که اگر استفاده دانش‌آموزان از رسانه تحت کنترل قرار نگیرد، جبران عواقب آن بسیار دشوار خواهد بود.
محمد کمال، برنامه‌نویس، طراح بازی و مؤلف کتاب در حوزه رسانه و تربیت رسانه‌ای در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص جایگاه بازی در مدارس و آموزش اظهار می‌کند: به علت ارائه محتوای درسی به روش سنتی در مدارس، برخی دانش‌آموزان میل و رغبت کمتری برای حضور در کلاس‌های درس دارند، چرا که این سبک از روش آموزش برای آنها نسبت به دیگر سبک‌های آموزشی جذابیت ندارد.
وی با بیان اینکه ذائقه دانش‌آموزان تغییر پیدا کرده و رسانه‌ای شده است، به‌گونه‌ای که مطالب آموزشی مختلفی را از مشاهده فیلم، سریال یا انجام بازی‌های رایانه‌ای فرا می‌گیرد، می‌افزاید: گاهی در مدارس، دانش‌آموزان را با محتوای درسی غیرجذاب روبه‌رو می‌کنیم که سبب ناکارآمدی تدریس و آموزش برای دانش‌آموزان می‌شود.
این مدرس رسانه و هوش مصنوعی با اشاره به اینکه منظور از بازی فعالیت‌هایی بدون هدف برای سرگرمی نیست، بلکه منظور فعالیت‌هایی است که مطالب درسی با استفاده از آن به دانش‌آموزان آموزش داده شود و یادگیری توسط آن صورت گیرد، عنوان می‌کند: در بعضی از مدارس که به روش بازی‌محور مطالب درسی را به دانش‌آموز انتقال می‌دهند، دانش‌آموز عملکرد بهتری دارد و شکوفایی استعدادهای او بیشتر است و محیط شادتری در مدرسه وجود خواهد داشت، به همین سبب میل و رغبت دانش‌آموزان برای حضور در مدرسه بیشتر است.
کمال ادامه می‌دهد: در مدارسی که از روش بازی‌محور استفاده نمی‌کنند، دانش‌آموزان رغبت زیادی برای آموزش و یادگیری ندارند و نیاز آنها با حضور در کلاس رفع نمی‌شود و زمانی که درسی به آنها آموزش داده شود، بعد از مدت کوتاهی فراموش می‌کنند.
وی با تاکید بر اینکه آموزش باید با بازی ترکیب شود، اضافه می‌کند: دروسی مانند زیست، تاریخ، مفاهیم دینی و اخلاقی، شیمی و دیگر دروس این ظرفیت را دارند که مطالب آموزشی و کاربردی آن را در قالب فیلم‌های کوتاه و بازی به دانش‌آموزان ارائه دهیم، همان‌گونه که در بعضی از بازی‌ها و برنامه‌های تلویزیونی محتواهای درسی گنجانده شده است و دانش‌آموز با استفاده از آن می‌تواند مطالب را بهتر درک کند و به خاطر بسپارد.
پژوهشگر حوزه رسانه و بازی خاطرنشان می‌کند: می‌توان جنگ‌ها و شخصیت‌های تأثیرگذار تاریخی را در قالب بازی به دانش‌آموز آموزش داد، به‌گونه‌ای که در فضای بازی دانش‌آموز را با تاریخ آشنا کنیم تا او با تلاش و خلاقیت خود وارد دنیای تاریخ شود، همچنین در درس ریاضی می‌توان از بازی‌های فکری، بازی‌های جعبه‌ای یا پازل استفاده کرد تا با درگیری ذهن دانش‌آموز برای حل مسئله و پاسخ به معماهای موردنظر با محتوای درسی روبه‌رو شود و به صورت غیرمستقیم آموزش مطالب صورت بگیرد.
کمال با بیان اینکه اثرگذاری آموزش همراه با بازی بسیار بیشتر است، می‌افزاید: ذائقه و میل دانش‌آموزان نسبت به سال‌های گذشته تغییراتی داشته است و میل آنها به تصاویر بیشتر از متن‌ها است، بنابراین نمی‌توان در مدارس با صرف آموزش شفاهی و متنی دانش‌آموزان را ترغیب به یادگیری کرد، بلکه باید با درگیر کردن حواس مختلف دانش‌آموز و ارائه مطالب در قالب مورد پسند او یادگیری و آموزش را برای او شیرین و جذاب کنیم.
وی در خصوص مزایا و معایب سبک آموزش بازی‌محور در مدارس می‌گوید: برای آموزش محتواهای درسی نباید تنها به روش بازی‌محور تکیه کرد، زیرا باعث فاصله گرفتن دانش‌آموزان از مطالعه کتاب می‌شود، بلکه باید با حفظ جذابیت و لذت خواندن کتاب، آنها را به مطالعه کتب درسی و غیردرسی تشویق کنیم.
این مدرس بازی‌سازی با بیان اینکه نیاز است مطالعه کتاب همراه با بازی در فرایند آموزش مشارکت داشته باشد، عنوان می‌کند: آموزش بعضی از دروس مانند آموزش شعر تنها در قالب کتاب با استفاده از هنر و خلاقیت معلم می‌تواند به دانش‌آموزان عرضه می‌شود و نیاز است که دانش‌آموزان کتاب به دست بگیرند و مطالعه داشته باشند.
کمال با اشاره به اینکه منظور از بازی‌هایی که با آموزش همراه می‌شود، تنها بازی‌های رایانه‌ای نیست، بلکه گاهی باید در زمین فوتبال یا در اردو به دانش‌آموزان مفاهیم اخلاقی همچون از خودگذشتگی را آموخت، ادامه می‌دهد: با آموزش به سبک بازی‌های رایانه‌ای، سبک زندگی دانش‌آموزان رسانه‌ای می‌شود و تحرک آنها کاهش می‌یابد که بیماری‌های جسمی و روحی مختلفی را به دنبال خواهد داشت، بنابراین دانش‌آموزان باید بتوانند ابعاد مختلف زندگی مورد توجه قرار دهند.
وی در خصوص روش ارزیابی اثربخشی آموزش بازی‌محور بیان می‌کند: با آزمون‌هایی که از دانش‌آموزان گرفته می‌شود، می‌توان سطح یادگیری و اثربخشی روش آموزش بازی‌محور را سنجید و مورد بررسی قرار داد، چراکه عمق فهم و درک مطالب درسی توسط دانش‌آموزان با این روش در پاسخگویی دانش‌آموزان به سوالات درسی قابل مشاهده است.
این برنامه‌نویس و طراح بازی با بیان راهکاری برای توسعه مدارس بازی‌محور اظهار می‌کند: باید بخش‌هایی از محتوای کتب درسی مدارس به صورت بازی‌محور تألیف شود، همچنین آموزش‌های لازم در خصوص سبک آموزش بازی‌محور به معلمان و دانشجو معلمان ارائه شود تا بتوانند در اجرایی کردن این سبک از آموزش عملکرد خوبی داشته و شاهد تأثیر آن بر فرایند یادگیری دانش‌آموزان باشند.
حجت‌الاسلام حسین ناصری، معلم و طراح و مدل‌ساز بازی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: معلم و مدرسه از دانش‌آموزان انتظار دارند تا خوب به درس گوش فرا دهند و نمرات خوبی در امتحانات کسب کنند، از طرفی دانش‌آموزان از معلم و مدرسه انتظار آزادی بیشتر برای بازی کردن و پرداختن به فعالیت‌های غیررسمی یا نیمه‌رسمی را در کلاس دارند، به همین سبب به هنگام تعطیلی مدارس، دانش‌آموزان با شوق فراوانی از مدرسه به سمت خانه‌هایشان راهی می‌شوند.
وی با بیان اینکه در مدارس بازی‌محور سعی شده است که خواسته معلم و انتظارات دانش‌آموزان در یک بازه مشترکی به نام درس‌های بازی‌محور جمع شود، می‌افزاید: با روش آموزش بازی‌محور در مدارس معلم و دانش‌آموزان به خواسته‌ها و انتظارات خود دست پیدا می‌کنند، اما باید توجه داشت که نباید در بازی‌کردن افراط یا تفریط شود تا به آموزش مطالب درسی خدشه‌ای وارد نشود.
پژوهشگر حوزه تربیت و بازی در خصوص اینکه آموزش بازی‌محور سبب تقویت انگیزه‌هایی درونی در دانش‌آموزان می‌شود، ادامه می‌دهد: آموزش بازی‌محور ممکن است سبب تقویت مهارت دانش‌آموزان نشود، اما آنچه در این سبک‌های آموزشی مورد توجه خواهد بود، این است که انگیزه‌های درونی دانش‌آموز کودک و نوجوان برانگیخته می‌شود و این سبک آموزش باب میل هر دانش‌آموزی است.
حجت‌الاسلام ناصری عنوان می‌کند: وقتی با این سبک آموزشی با دانش‌آموز برخورد کردیم، می‌توانیم در بهترین حالت مطالب درسی را به دانش‌آموزان انتقال دهیم و کمتر از ابزاری مانند تنبیه و وعده دادن به آنها استفاده کنیم.
وی اضافه می‌کند: برای مثال در درس تاریخ از دانش‌آموز می‌خواهیم که با دوران صفویه آشنا شود، در سبک آموزش سنتی معلم به‌صورت شفاهی مطلب درسی موردنظر را تدریس می‌کند و از دانش‌آموزان امتحان می‌گیرد تا سطح یادگیری آنها را متوجه شود، اما در قالب درس‌نامه بازی‌محور دانش‌آموز با فضای بازی درگیر می‌شود و به سبب میل و رغبت درونی به بازی کردن ادامه می‌دهد و می‌تواند در موضوعی که شاید برای او ناخوشایند باشد، بدون توضیحات معلم محتوای مورد نظر را فراگیرد.
این معلم و پژوهشگر حوزه تربیت و بازی در خصوص اینکه آیا سبک آموزش بازی‌محور مناسب تمام دانش‌آموزان است یا خیر، خاطرنشان می‌کند: بازی کردن برای همگان جذاب است و طبق نظر روان‌شناسان و جامعه‌شناسان کودکی که بازی نکند، دچار نقص یا اختلال است و باید برای تشخیص به متخصص مراجعه کند.
حجت‌الاسلام ناصری در خصوص اثربخش بودن سبک آموزش بازی‌محور با بیان اینکه مطالب درسی نباید به ذهن دانش‌آموز تزریق شود، بلکه باید توسط او فهمیده شود، می‌افزاید: در سبک آموزش بازی‌محور، مطالب به صورت مفهومی به دانش‌آموزان منتقل می‌شود و آنها مطالب را به‌صورت عمیق درک می‌کنند و در امتحاناتی که به سبک بازی‌محور طراحی شده است، می‌توانند در پاسخ به سوالات همان مفاهیم و محتواهای درسی را بیان کنند.
وی تصریح می‌کند: اجرا کردن بازی در مدرسه نیاز به تخصص و مهارت ویژه‌ای توسط معلم و دیگر عوامل آموزشی و پرورشی مدرسه دارد، به همین سبب نیاز است در مدارس بازی‌محور، معلمان با آگاهی و دانش کافی در زمینه بازی، درس‌نامه‌های بازی‌محور داشته باشند و بتوانند به خوبی بازی‌های گوناگون را اجرا کنند تا هدایت کلاس را در اختیار گیرند و به هدف مطلوب از آموزش بازی‌محور دست یابند.
این طراح و مدل‌ساز بازی با اشاره به اینکه سبک بازی‌محور نباید به‌طور کامل جایگزین سبک آموزش سنتی شود، می‌گوید: درس‌نامه بازی‌محور یکی از قالب‌هایی است که دانش‌آموز در مدرسه به آن نیاز دارد، اما این بدان معنا نیست که این سبک آموزشی به‌طور کامل جایگزین روش سنتی شود و تمام محتواها در قالب بازی به دانش‌آموز آموزش داده شود؛ روش تعامل و گفت‌وگو محوری نباید ترک شود و باید روش بازی محور در کنار روش‌های سنتی قرار بگیرد.
حجت‌الاسلام ناصری با بیان اینکه اولین و مهمترین قدم برای توسعه سبک آموزش بازی‌محور درک ضرورت آن است، عنوان می‌کند: معلمان باید درک کنند که برای جای گرفتن در ذهن دانش‌آموز و انتقال هرچه بهتر محتواهای آموزشی باید از روش بازی‌محور در آموزش کتب درسی استفاده کنند.
بر این اساس، سبک آموزشی بازی محور که سبکی نوین در عرصه آموزش در مدارس است، برای تدریس بعضی دروس بسیاری کارآمد است و دانش‌آموز با این روش بسیاری از دروس را بهتر می‌آموزد، اما مهم است که معلم به اصول تدریس به سبک آموزش بازی محور آگاه باشد تا بتواند به نتیجه مطلوب برسد، همچنین این روش تنها در بعضی موارد نتیجه بخش است و نباید به طور کلی جایگزین روش تدریس سنتی شود.
کد خبر 746454
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان